HISTORIA

Termin Azteca pierwotnie oznaczał "ludzi z Aztlán" i odnosił się jedynie do niewielkiego plemienia, które (jako ostatnie spośród wszystkich ludów Ameryki Środkowej) przybyło na obszar Płaskowyżu Meksykańskiego w XIII wieku. Z czasem jednak ludowi temu udało się podbić i częściowo zasymilować wiele innych ludów, dzięki czemu Aztekowie stali się mniejszością w samym Tenochtitlan. Mieszkańcy Doliny Meksyku zazwyczaj nazywali siebie terminem Mexica (nadanym im wg ich wierzeń przez boga Huitzilopochtli), od którego wywodzi się współczesna nazwa Meksyku.

Prapoczątki Azteków opisuje średniowieczny dokument indiański, zwany także Wstęgą Wędrówki - Język hiszpański Tira de la Peregrinaciów. Wspomina on, iż Aztekowie natknęli się pewnego dnia na kamienną głowę boga Huitzilopochtli, która wydawała z siebie dziwne świszczące dźwięki. Huitzilopochtli obiecał im, że uczyni ich panami całego Meksyku i wskaże im miejsce do osiedlenia się, jeżeli tylko zabiorą kamienną głowę ze sobą. Zgodnie z legendą, Aztekowie posłuchali ich nowego boga i przybyli na obszar dzisiejszego Meksyku z mitycznej krainy Aztlán Miejsce Czapli, w kodeks Boturini podaje datę,znajdującym się daleko na północy przypuszczalnie w rejonie dzisiejszego stanu Nowy Meksyk) i osiedlili się na krótko w miejscu zwanym Chicomóztoc - Siedem Grot - mityczne miejsce wymieniane w mitologiach wielu ludów mezoameryki. Następnie w 1163 przybyli do Coatepecz (według archeologów w pobliżu miasta Tula) i ostatecznie w 1168 do samej Tuli - miasta oddalonego o 64 kilometry od brzegów jeziora Jezioro Texcoco. Dopiero po niemal 200 latach od przybycia do Tuli, po ciągłym poszukiwaniu miejsca do zamieszkania w okolicach jeziora i walkach z okolicznymi plemionami, bóg Huitzilopochtli wskazał Aztekom miejsce na ostateczną siedzibę według azteckiego kalendarza był to rok 1325 - u źródeł strumienia znajdującego się na wyspie. Pod skałą, z której wypływał, znajdował się kaktus, na którym orzeł pożerał węża. Kapłani ogłosili iż jest to długo oczekiwany znak od Huitzilopochtli i Aztekowie na wyspie założyli miasto Tenochtitlan - Miejsce Owocu Kaktusa lub Kaktusowa Skała.

W rzeczywistości powód założenia miasta na wyspie mógł być o wiele bardziej prozaiczny: teren wokół jeziora w chwili przybycia Azteków był już od dawna podzielony między silne i zorganizowane miasta, a nowo przybyłym zwyczajnie mogło brakować siły do podbicia któregoś z sąsiadów.

Aztekowie przybyli nad jezioro Texcoco w 1325 roku i zaczęli zagospodarowywać jedną ze znajdujących się na nim wysp, pomimo niewielkiej powierzchni nowej siedziby, uzyskiwano nowe miejsca do rozbudowy miasta budując tzw. chinampas - wykonane z sitowia i mułu z jeziora platformy. Założyli tam miasto Tenochtitlan(rys), a w 1357 część ich plemienia osiedliła się na sąsiedniej wyspie, w mieście Tlatelolco, które zostało w końcu wchłonięte przez miasto Mexików.

Od początku Aztekowie byli traktowani przez inne ludy zamieszkujące region Doliny Meksyku. z nieufnością i otwartą niechęcią. Byli jednak zbyt słabi, by stawić im otwarty opór, przez co Tenochtitlan stał się wasalem miasta Azcapotzalco, głównego miasta imperium Tepaneków.

W 1425 roku na tron w Azcapotzalco zasiadł Maxtla, uprzednio zabiwszy prawowitego następcę - swojego starszego brata Tayauha. W 1426 polecił uwięzić i zabić młodego władcę Mexików, Chimalpopoca. Jego następca, Itzcoatl, postanowił uniezależnić się i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stało się państwem suwerennym.

Wyzwolone spod władzy Azcapotzalco, Tenochtitlan i Texcoco zawiązały sojusz, do którego niedługo później dołączyło marionetkowe państewko Tlacopan (Tacuba) stworzone przez Azteków w dawnym mieście swego suwerena, a także pomniejsze miasta-państwa Huexotzingo i Tlaxcala. Zgodnie z umową zawartą między nimi, po 2/5 wszelkich danin i trybutów miało wpływać do kas Tenochtitlanu i Texcoco, a pozostała 1/5 - do Tacuby. Dzięki temu układowi maleńkie wyspiarskie państewko przekształciło się w przywódcę największego sojuszu militarnego w całym regionie. Trójprzymierze zostało zawiązane przez Nezahualcoyotla (Poszczący Kojot), władcę Texcoco.

Autorem sukcesu Azteków był Tlacaelel, dowódca wojsk azteckich. Po zwycięstwie w 1428 został on mianowany Cihuacoatlem (wicekrólem) i przeprowadził konsekwentną reformę całego społeczeństwa. Stworzył mistyczną wizję Azteków jako narodu wybranego przez słońce. Był on inicjatorem spalenia lub skazania na zapomnienie wszystkich dotychczas napisanych lub zapamiętanych historii i stworzenie całej mitologii od podstaw.

Z żelazną konsekwencją palił również wszystkie księgi ludów podbitych i zastępował je wizją rzeczywistości lansowaną przez Azteków. Podbitym pozwalano na zachowanie tradycyjnego panteonu lokalnych bogów, jednak za najwyższych musieli być uznani Huitzilopochtli i jego matka Coatlicue, bogini ziemi. Tlacaelel stał się także autorem pomysłu wojen kwietnych.

Tlacaelel nigdy sam nie został wybrany tlatoanim, jednak w praktyce rządził tak polityką zagraniczną, jak i wewnętrzną państwa aż do swej śmierci między 1475 a 1480 rokiem. W tym czasie kolejni tlatoani prowadzili dalsze podboje państw Doliny Meksyku. Dzięki składom żywności założonym przez Tlacaelela, Aztekom udało się uniknąć głodu, jaki dotknął sąsiadów w wyniku powodzi w 1449 oraz mrozów i suszy w 1450 i 1451.

Zwycięskie wojny doprowadziły do tego, że w końcu XV wieku większa część państw od północnego Meksyku aż po dzisiejszą Gwatemalę płaciła Trójprzymierzu (Tenochtitlan, Texcoco i Tlacopan) trybut w tej czy innej formie. W przeciwieństwie jednak do państw europejskich, państwo azteckie nigdy nie było scentralizowane. Z całego "Imperium" spływały do stolicy dary i trybuty, jednak na podbitych terytoriach władzę sprawowała nadal administracja lokalna.

W 1502 na tron wstąpił Montezuma II, dziewiąty tlatoani Azteków. Próbował on przeprowadzić swoistą reformę intelektualną w mieście i zmienić nieco oficjalną ideologię państwową Azteków. Sprowadzał do stolicy urzędników, artystów i poetów z innych podbitych rejonów, a także złagodził politykę wobec podbitej ludności. Za jego panowania w Tenochtitlan, tuż obok wielkiej świątyni Huitzilopochtli z czasów Tlacaelela, postawiono wielką świątynię Coateocalli poświęconą wszystkim bogom.

W latach 1519-1524 Hernán Cortés(rys) z oddziałem 500 żołnierzy podbił i opanował terytorium państwa Azteków. Swój sukces zawdzięczał głównie specyfice imperium azteckiego, gdzie w ramach imperium istniały miasta-państwa, które miały pewne synonimy niepodległości (władza) i płaciły coroczny trybut władcom Trójprzymierza, oraz zbiegowi okoliczności związanemu z wierzeniami Azteków. Przybycie Corteza zbiegło się z czasem oznaczonym na powrót bóstwa azteckiego i za nie początkowo Cortez był brany. Fakt, iż Hiszpanie dysponowali końmi, które były wcześniej Aztekom nieznane, nie miał aż takiego znaczenia, jak się do niedawna sądziło. Ostatnim tlatoni był heroiczny obrońca Tenochtitlan Cuauhtemoc, który został zamordowany przez Hiszpanów w lutym 1525 w kraju Majów-Chontal zwanym Acalan (lub Hueymollan w języku nahuatl).

Warto wspomnieć, że w czasie najazdów konkwistadorów Aztecy byli na bardzo wysokim poziomie rozwoju. Ich miasta osiągały nawet do 300 tys. mieszkańców.

Obecnie, w wyniku konkwist, z wielkiego imperium Azteków pozostały jedynie ruiny, lecz nadal w Meksyku żyją potomkowie Azteków posługujący się starożytnym językiem nahuatl.