AZTEKOWIE |
MAJOWIE |
ZEGAR |
LINKI |
CYWILIZACJE AMERYKI PŁD
AZTEKOWIE
MAJOWIE
|
Według wierzeń Majów świat zamieszkały przez człowieka usytuowany był na grzbiecie gada, wyobrażanego najczęściej pod postacią krokodyla lub żółwia. Nad nim znajdowało się niebo, po którym poruszały się ciała niebieskie, i które w sztuce wyobrażane było najczęściej jako dwugłowy kosmiczny potwór. Niebo według Majów składało się z 13 poziomów, w każdym z których rządził jeden z bogów zwanych Oxlahuntiku. Świat podziemny zwany Xibalba znajdował się poniżej ciała gada i zamieszkiwały go - podobnie jak ziemię - istoty, zwierzęta i rośliny. Xibalba składała się z 9 poziomów rządzonych przez Bolontiku - Dziewięciu Bogów Dolnego Świata. W centrum ziemskiego świata, który zorientowany był zgodnie z czterema kierunkami kardynalnymi, znajdowała się oś (axis mundi) zwana w języku Majów wacah chan (sześć nieb), będąca osią komunikacji pomiędzy wszystkimi trzema światami. Oś ta nie była zlokalizowana w konkretnym miejscu na ziemi, ale mogła być zmaterializowana praktycznie wszędzie w osobie samego władcy w trakcie odpowiedniego rytuału. W sztuce wyobrażano ją pod postacią drzewa (tzw. Drzewo Świata), na którego szczycie znajdował się tzw. Niebiański Ptak lub pod postacią samego władcy. Sam akt komunikacji pomiędzy światem ziemskim a światem nadprzyrodzonym był ukazywany przez Majów jako tzw. Wąż Wizji, posiadający dwie głowy, lub jako ceremonialne berło w kształcie dwugłowego węża, będące w okresie klasycznym także symbolem władzy królewskiej. Komunikacja ze światem nadnaturalnym dokonywała się na drodze rytuału upuszczania krwi i tzw. poszukiwania wizji. Dlaczego Majowie upuszczali krew? Według wierzeń nie tylko tego ludu ale i innych społeczeństw mezoamerykańskich bogowie stworzyli człowieka po to, aby ten oddawał im cześć, karmił ich i przywoływał. Największym darem jaki Majowie mogli złożyć swoim bogom, była ich własna krew. Dlatego też w trakcie najważniejszych ceremonii nie tylko władcy, ale również inni wysocy dostojnicy oraz głowy rodzin mieszkających we wioskach, upuszczali krew z różnych części ciała do naczyń, na posągi bóstw lub na ziemię. Jednak kluczową rolę w tych rytuałach odgrywał sam ahau - władca. To on był gwarantem pomyślności całej społeczności i on upuszczając krew, utrzymywał wszechświat w równowadze oraz kontaktował się z bogami i swymi przodkami przekazując ich wolę innym. Kontaktowanie się z przodkami i bogami związane było z kolei z bardzo ważną dla władców Majów kwestią, związaną z legalizacją ich władzy i prawowitością jej sprawowania. W tym miejscu nie sposób omówić całego panteonu Majów, stąd skupimy się tylko na krótkim opisie najważniejszych bóstw Majów okresu klasycznego, które tworzyły tzw. Triadę z Palenque. W skład triady wchodziły bóstwa (w skrócie zwane G I, G II i G III) narodzone jeszcze przed stworzeniem ostatniego ze światów (Majowie wierzyli, że świat był kilkukrotnie tworzony i niszczony przez bogów). Byli to G I, utożsamiany często z planetą Wenus i bogiem zwanym jako Chac-Xib-Chac, przedstawiany pod postacią istoty posiadającej na policzkach rybie płetwy, ostry ząb rekina wystający z ust i zausznicę w formie muszli; G II zwany też jako Kawil,bóstwo opiekuńcze dynastii królewskiej wyobrażane pod postacią istoty o cechach zoomorficznych, z której czoła wyłania się najczęściej siekiera i woluty dymu (jedna z nóg tego bóstwa zakończona była cielskiem węża); ostatnie z bóstw - G III utożsamiane ze słońcem i przedstawiane najczęściej pod postacią istoty posiadającej ucho jaguara, znak kin - słońce, trójkątny ząbrekina wystający z ust i element przypominający sznurek ciągnący się pod okiem w kierunku czoła.W tej klasycznej formie G III zwany jest też często Jaguarem Bogiem Zaświatów związany ze słońcem w czasie jego nocnej wędrówki. Bóstwo G III może być także ukazywane pod postacią jaguara lub samej jego głowy, czy też jako tzw. Dzieciątko Jaguar posiadające cechy noworodka i jaguara. Różnice w przedstawianiu boga G III wynikają z pewnością z istnienia różnych aspektów tego bóstwa, które nie są niestety do końca poznane. Do innych ważnych bóstw Majów okresu klasycznego należeli także: bóg kukurydzy, przedstawiany jako młodzieniec, z którego głowy często wydobywały się liście i ziarna kukurydzy; tzw. bóg klaun - przedstawiany najczęściej w formie opaski na głowie władców będącej symbolem władzy królewskiej. |